Als erfgenaam heb je de keuze om een nalatenschap te aanvaarden (zuiver of onder voorrecht van boedelbeschrijving), of te verwerpen. Bij een zuivere aanvaarding verkrijg je naast alle goederen van de overledene, ook alle eventuele schulden van de overledene. Indien blijkt dat het passief (de schulden) méér bedraagt dan het actief, dan zal je het verschil moeten bijpassen met je persoonlijk vermogen en dit in verhouding tot je erfdeel. Wanneer de erfenis evenwel overwegend actief omvat, zal men geneigd zijn om zuiver te aanvaarden. Toch is het ook in dat geval zaak om zich bewust te zijn dat zuiver aanvaarden zeer nadelig kan uitdraaien. Een erfenis aanvaarden of toch maar niet? Hieronder een korte toelichting over de mogelijke risico’s en mogelijkheden om deze risico’s te beperken.
1. Welke risico’s?
De fiscus kan (op basis van een zogenaamde “fictiebepaling” in de wet) een vermoeden vooropstellen dat banktegoeden die aanwezig waren tijdens een periode van 3 jaar voorafgaand aan het overlijden, nog steeds in het vermogen aanwezig zijn op het tijdstip van overlijden. Ten gevolge hiervan zullen deze gelden als activa in de nalatenschap vallen en zullen ze deel uitmaken van de belastbare grondslag, waarop erfbelasting zal verschuldigd zijn.
Denk maar aan het geval waarbij de overledene in de laatste drie jaar een grote som had ontvangen, ingevolge de verkoop van een woning of het verkrijgen van een schenking of erfenis. Ook indien hij een flinke som van zijn rekening heeft gehaald, speelt het voormeld vermoeden.
De fiscus mag dan, op basis van schriftelijke bewijzen zoals akten of rekeninguittreksels, doen “alsof” die gelden nog steeds aanwezig zijn en aldus tot de nalatenschap behoren. Het komt dan aan de erfgenaam toe om het tegenbewijs te leveren waar die gelden precies naartoe zijn, via een verklaring in de aangifte van nalatenschap.
2. Gevolgen
Het is niet onwaarschijnlijk dat jij, als belastingplichtige erfgenaam, geen kennis hebt van wat er met die gelden is gebeurd. Zijn de gelden opgeleefd door de overledene (rusthuis, medische kosten, enz.), wederbelegd ingevolge de aankoop van een ander goed, of deels geschonken aan iemand? Indien je er niet in slaagt om het tegenbewijs te leveren, zal je de erfbelasting moeten betalen op die gelden die de facto niet meer aanwezig zijn in de nalatenschap. In het slechtste geval kan het zelfs gebeuren dat je méér moet betalen dan hetgeen je überhaupt hebt ontvangen uit de nalatenschap en moeten er misschien – tot overmaat van ramp – spaargelden worden aangewend.
3. Aanvaarden onder voorrecht van boedelbeschrijving brengt geen soelaas
Soms wordt wel eens gesteld dat men dan beter kan “aanvaarden onder voorrecht van boedelbeschrijving”. Dit systeem impliceert dat je nooit tot méér schulden van de nalatenschap kan gehouden zijn dan hetgeen je uit de nalatenschap ontvangt (een break-even). Daarbij gaat het echter over schulden van de nalatenschap (lees: van de overledene), en niet over schulden van de erfgenaam zoals erfbelasting. Conclusie: aanvaarden onder voorrecht van boedelbeschrijving biedt geen oplossing.
4. Hoe mezelf beschermen als erfgenaam?
Om dergelijk scenario te vermijden is het aangewezen om, alvórens de nalatenschap te aanvaarden, een voorafgaandelijk bankonderzoek te laten uitvoeren. Meer bepaald doe je er goed aan om, in hoedanigheid van erfgenaam (en met de uitdrukkelijke vermelding dat “deze vraag naar informatie geen stilzwijgende aanvaarding van nalatenschap impliceert”) een overzicht te bekomen van de rekeninguittreksels van de overledene van de voorbije 3 jaar. Indien blijkt dat er in die laatste periode veel geld onverklaarbaar verdwenen is en er geen stavingsstukken voorhanden zijn , dan kan het aangewezen zijn om de nalatenschap te verwerpen. Hoewel je dan niets uit de nalatenschap zal ontvangen, zal je ook niet in eigen buidel hoeven te tasten.
5. Denk ook aan je eigen erfgenamen
Laat het bovenstaande ook een aandachtspunt zijn voor je eigen nalatenschap en bescherm in dat opzicht ook je eigen erfgenamen. Facturen, rekeninguittreksels en andere bewijzen van uitgaven kan je het beste drie jaar bijhouden. Op die manier zullen je erfgenamen vlotter tegenbewijs kunnen leveren, mocht dat ooit nodig zijn.
Heb je vragen over het al dan niet aanvaarden van een erfenis? Aarzel dan niet om hier contact met ons op te nemen.
