In maart 2019 keurde de Belgische wetgever een wetsvoorstel goed dat oneerlijke marktpraktijken, misbruik van economische afhankelijkheid en het gebruik van onrechtmatige bedingen in B2B-relaties – dus tussen ondernemingen onderling – verbiedt. De bepalingen van deze wet werden opgenomen in het Wetboek Economisch Recht en traden op 1 december 2020 in werking.
Door deze wet wordt de contractvrijheid tussen ondernemingen aanzienlijk ingeperkt.
De uitgebreide regeling– geïnspireerd op de regels die al veel eerder golden in de B2C-context – zal ongetwijfeld ook een impact hebben op de algemene voorwaarden en overeenkomsten van jouw onderneming.
Hieronder vatten wij de kernprincipes samen.
1. Wie? Wat? Hoe?
De wetgever streeft naar een algemeen beschermingsmechanisme inzake onrechtmatige bedingen. Vandaar het zeer ruime toepassingsgebied. De wet is met name in principe van toepassing:
- op alle ondernemingen en in alle sectoren. De rechtsvorm en omvang doen er niet toe.
- op alle contractuele verhoudingen tussen ondernemingen. We spreken hier dus niet alleen over algemene voorwaarden, maar over alle bepalingen in overeenkomsten in de ruimste zin van het woord (gaande van handelsagentuur, distributie, IT … tot huur, dienstverlening, management, aanneming …)
Let wel! De nieuwe regels zijn enkel van toepassing op overeenkomsten die worden gesloten, hernieuwd of gewijzigd na 1 december 2020. Lopende overeenkomsten blijven dus onderworpen aan de huidige regelgeving tot zij worden hernieuwd of gewijzigd. Klanten die voor het eerste de algemene voorwaarden van jouw onderneming ontvangen na 1 december, zullen zich dus kunnen beroepen op de nieuwe wet.
2. Beding moet duidelijk en helder zijn
Bedingen, in welk document ook opgenomen, moeten duidelijk en helder zijn. Dus niet alleen een goede structuur is van belang, ook de wijze waarop de tekst wordt meegedeeld of ter beschikking wordt gesteld, kan van essentieel belang zijn bij de beslissing te nemen door de rechter. Met kennis van zaken moeten partijen de mogelijkheid hebben gehad om, voorafgaandelijk aan de effectieve sluiting van het contract, in te stemmen met de inhoud ervan. Daarmee wordt nog maar eens het belang onderstreept om factuurvoorwaarden op voorhand (bij offerte of bestelbon) aan jouw contractspartij te bezorgen.
Daarnaast zullen bedingen, die een kennelijk onevenwicht tussen de rechten en plichten van de contractspartijen scheppen, onrechtmatig zijn.
Niet elk onevenwicht zal leiden tot een onrechtmatigheid, aangezien het onevenwicht voldoende groot moet zijn. De ene partij kan dus nog steeds zwaardere verplichtingen opleggen aan de andere partij, maar partijen moeten een zekere wederkerigheid en gelijkwaardigheid op vlak van contractuele verplichtingen en sancties nastreven.
Denken we vb. aan een buitensporige verbrekingsvergoeding of een beding waarbij bij de minste wanprestatie in ontbinding van het contract wordt voorzien …
Hoe deze vage, open norm door de rechtbanken zal geïnterpreteerd worden is nog koffiedik kijken. Vast staat dat de wetgever manifeste economische ongelijkheid tussen de “zwakkere” en “sterkere” partij enigszins wil nivelleren door een extra wapen toe te kennen aan de “underdog”.
Naast deze algemene toetsingsnorm voorziet de wetgever tevens in een “zwarte” en “grijze” lijst van verboden bedingen. De bedingen opgenomen onder de zwarte lijst worden beschouwd als onrechtmatig en verboden. Voor wat betreft de bedingen opgenomen in de grijze lijst geldt dat deze vermoed worden onrechtmatig te zijn maar blijven dus weerlegbaar.
Op de (vage) algemene toetsingsnorm zal slechts een beroep moeten gedaan worden als een beding in een overeenkomst niet reeds nietig kan worden verklaard op grond van de bepalingen uit de zogenaamde zwarte of grijze lijst van onrechtmatige bedingen.
3. Indien het beding niet ok is…
Indien een beding onrechtmatig is, kan de benadeelde partij de rechter vragen om het beding nietig te verklaren. In voorkomend geval zal het desbetreffende beding niet van toepassing zijn op de contractuele verhouding tussen de contractspartijen. In principe blijft de rest van de overeenkomst overeind, indien dit zonder het desbetreffende beding überhaupt mogelijk is.
4. Acties
Het is aan te raden zowel de algemene voorwaarden van jouw onderneming als de overige contracten te screenen op bedingen die niet conform de nieuwe wetgeving zijn. Belangrijk is daarbij ook om na te gaan of opeenvolgende verkopen en diensten die misschien al jarenlang worden geleverd kaderen in een ‘oude’ overeenkomst of dat er in dat geval steeds nieuwe overeenkomsten tot stand komen, waardoor de nieuwe wet van toepassing is.
Wij ondersteunen jullie graag bij deze screening en kunnen nakijken of jouw contracten conform zijn aan de nieuwe B2B-wet.
